8 Aralık 2024 tarihi, Suriye tarihi için bir dönüm noktası oldu. 1971'de Hafız Esad'ın iktidara gelmesiyle başlayan ve oğlu Beşar Esad’la devam eden 53 yıllık Esad yönetimi, sürpriz bir şekilde sona erdi. Suriye’nin başkenti Şam’dan Halep’e, Humus’tan Hama’ya kadar bir dizi büyük şehir, Heyet-i Tahrir’uş Şam (HTŞ) ve Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu’nun (SMO) kontrolüne geçti. Bu gelişme, sadece Suriye için değil, tüm Orta Doğu için büyük bir değişimin habercisi.
Peki, 53 yıllık Esad yönetiminin çöküşü ne anlama geliyor? Beşar Esad’ın akıbeti ne olacak? Geçmişin gölgesinde şekillenen yeni düzenin etkileri ne olabilir? İşte 8 Aralık’tan itibaren dikkat edilmesi gereken en kritik noktalar:
Esad Ailesi Nerede?
Beşar Esad’ın ve ailesinin ülkeden ayrıldığına dair çeşitli iddialar ortaya atılıyor. Londra merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), Esad’ın Şam’dan ayrılmasının ardından, askerlere havalimanından çekilmeleri talimatı verildiğini bildirdi. Wall Street Journal, Esad’ın ulusa sesleneceğini duyurdu, ancak beklenen konuşma hiç yapılmadı. Esma Esad ve çocuklarının Kasım ayında Rusya'ya gitmiş olması, Beşar Esad’ın da ülkeden ayrıldığını düşündürüyor. Ancak bazı kaynaklar, Esad’ın gece yarısı Moskova’ya gitmek üzere Şam’dan ayrıldığını öne sürüyor. Tüm bu belirsizlik, Esad ailesinin ve yönetiminin akıbetine dair soru işaretlerini daha da artırıyor.
Esad’ın Düşüşü ve Suriye’nin Geleceği
53 yıl süren Esad yönetimi, Baas Partisi'nin 1963’teki darbesiyle başlamış, 1970’te Hafız Esad’ın iktidara gelmesiyle pekişmişti. Hafız Esad’ın ölümünün ardından, oğlu Beşar Esad 2000 yılında ülkenin başkanı oldu. Ancak 2011 yılında başlayan iç savaş, Suriye’yi derinden sarstı. 500 binden fazla ölü, 13 milyon mülteci ve yerinden edilmiş insan; ülkenin büyük bir kısmının altyapısının tahrip olması, sağlık ve eğitim sisteminin çökmesi… Suriye, savaştan harabe haline geldi. Ancak Esad ailesi iktidarı uzun süre elinde tutmayı başardı. Şimdi ise, 53 yıl süren bu yönetimin sona ermesiyle Suriye, yeni bir dönemin eşiğine gelmiş durumda.
İsyanın Ardında: Cihatçı Gruplar ve Türkiye’nin Rolü
HTŞ’nin ve Türkiye destekli SMO’nun bölgede kontrolü ele alması, Suriye’deki geleceğin şekillenmesinde önemli bir etken olacak. Ancak bu gelişme, beraberinde yeni bir tehdit de getiriyor. Selefi cihatçılığın güçlenmesi, bölgedeki güvenliği daha da kırılgan hale getirebilir. Türkiye destekli grupların Kürtlerin kontrolündeki bölgelere yönelik saldırılar, yeni çatışmaların kapısını aralayabilir. Hem bölgesel güç dengeleri hem de uluslararası ilişkiler açısından bu durum ciddi bir tehdit oluşturuyor.
Rusya’nın Rolü: Belirsizlik ve Gelecek
Suriye’deki belirsizliğin en büyük sebeplerinden biri, Rusya’nın desteğiyle şekillenen güç dengeleridir. Rusya, Suriye’nin Lazkiye-Tartus hattındaki üsleriyle güçlü bir stratejik konuma sahipti. Bu belirsizlik, bölgesel güçlerin ve yerel yönetimlerin yeniden yapılanmasını zorlaştıracak gibi görünüyor. Esad yönetiminin çökmesi, Rusya’nın Suriye’deki nüfuzunu nasıl etkileyecek? Rusya, Suriye’deki askeri üslerini koruyacak mı? Hem bölgesel hem de küresel düzeyde yeni bir gerilim dönemi başlayacak mı?
Sonuç: Yeni Bir Dönem Başlıyor
53 yıllık Esad yönetimi sona erdi. Ancak Suriye, içindeki karmaşık dengelerle, belirsizliğin ve gücün nasıl paylaşılacağını çözemeyen bir ülke olmaya devam ediyor. Savaşın yarattığı yıkım, halkın acıları ve ülkenin yeniden inşası için uzun yıllara yayılan bir çaba gerekiyor. Esad ailesi ve Baas Partisi’nin çöküşü, bölgedeki en önemli değişimlerden sadece biri. Yeni bir dönemin habercisi olan bu gelişme, Orta Doğu’nun geleceğini etkileyecek birçok soruyu da beraberinde getiriyor.